مدل شایستگی چیست؟
مدل شایستگی دستورالعملی است که توسط بخش منابع انسانی تهیه شده است که مهارت‌ها، دانش و الزامات رفتاری خاصی را تعیین می‌کند که کارمند را قادر می‌سازد تا کار خود را با موفقیت انجام دهد.
مدل‌های شایستگی تعریف می‌کنند که موفقیت عملکرد در سازمان برای هر شغل فردی چگونه باید باشد. این مدل برای شیوه های استخدام، مدیریت استعداد، آموزش و ارزیابی عملکرد اعمال می شود.
مزایای استفاده از مدل شایستگی چیست؟
تحقيقات نشان داده است كه سازمان های داراي مدل های شایستگی کاملاً تعریف شده، از لحاظ عملکرد با موفقيت بیشتري مواجه بوده اند. در یک نظرسنجی شایستگی توسط انجمن مدیریت منابع انسانی (SHRM))، 93 درصد از 500 مدیر عالي ادعا کردند که مدل‌های شایستگی برای موفقیت عملکرد سازمانشان مهم است.
در اینجا برخی از دلايلي که پیاده سازی مدل شایستگی برای سازمان ها سودمند است آورده ميشود:
- جهت مشخصی را برای عملکرد نیروی کار تعیین می کند که با اهداف و استراتژی های سازمانی همسو باشد.
- منابع انسانی را قادر می سازد تا درک دقیقی از تمام توانایی ها و مهارت های کارکنان داشته باشد.
- HR و واحد اموزش سازمان را قادر می سازد تا نیازهای یادگیری و توسعه (L&D) را با دقت بیشتری شناسایی کند.
- به کارمندان اجازه می دهد تا مهارت ها و رفتارهای مورد نیاز آنها را در نقش هایشان در اختیار بگیرند.
- سازمان‌ها را به سمت بهبود و تقويت مهارت‌های کارکنان سوق مي دهد تا با تدوين استراتژی و برنامه‌ریزی مناسب بتوانند در راستای مهارت‌های آینده مورد نیاز گام بردارند.
- یک سیستم اندازه گیری سازگار و منصفانه برای ارزیابی عملکرد ارائه می دهد.
انواع شایستگی هایی که مدل را می سازند:
هیچ لیست استانداردی از شایستگی ها برای تمام مشاغل وجود ندارد. نوع شایستگی که به مدل شایستگی وارد می شود به نیازهای خاص شغل بستگی دارد. به عنوان مثال، شایستگی های ذکر شده برای پیشخدمت رستوران با نیازهای یک حسابدار بسيار متفاوت است.
برای درک بهتر نوع اطلاعات، ما شایستگی ها را به دسته های زير تقسیم مي كنيم:
الف: شایستگی های اصلی
شایستگی های اصلی شامل مهارت های پایه مورد نیاز سازمان برای همه کارکنان است. اینها موارد اساسی است که تمام کارکنان باید انجام دهند. این موارد از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت است، زیرا به ارزش ها، فلسفه و اهداف هر سازمان بستگی دارد، اما می تواند شامل الزامات اساسی مانند مهارت های ارتباطی یا کار گروهی باشد. در اکثر مشاغل به یکسري عناصر اساسی نیاز داريم تا بتوانیم تا حدی با افراد دیگر کار کنیم.
اهداف سازمان در شایستگی های گسترده ای منعکس می شود که قدرت و منحصر به فرد بودن سازمان را منعکس می کند. برای شرکتی که در عرصه بین المللی خدمات پستي تخصص دارد، شایستگی اصلی، امور مرتبط با لجستیک خواهد بود. با توجه به شغل یک کارمند در این نوع سازمان، یک شایستگی اصلی برای یک کارمند می تواند تحویل به موقع بسته های مشتری باشد.
ب- شایستگی های عملکردی
شایستگی های عملکردی مهارت ها و رفتارهای خاص شغلی هستند که برای هر نقش، منحصر به فرد هستند. به عنوان مثال، شایستگی یک پیشخدمت رستوران ممکن است توانایی رسیدگی موثر به شکایات مشتریان باشد، در حالی که شایستگی یک حسابدار ممکن است توانایی تجزیه و تحلیل نوع خاصی از داده های مالی به منظور تهیه گزارش هاي به موقع مالي باشد.
شایستگی‌های عملکردی باید توصیف کنند که چه رفتارها یا مهارت‌هایی باید انجام شود تا کارمند در جایگاه خود بهترین عملکرد را داشته باشد.
ج - شایستگی های رهبری و ساير مهارتهاي رفتاري
شایستگی‌های رهبری اغلب برای نقش‌های مرتبط با نظارت و مدیریت استفاده می‌شود، اگرچه می‌توان آن را مي توان برای هر موقعیت شغلی که به یک کارمند برای رهبری دیگران نیاز دارد، اعمال کرد. اين شايستگيها شامل مهارت های رهبری و رفتارهایی مانند توانایی های تصمیم گیری هستند.
چگونه از مدل های شایستگی استفاده می شود؟
مدل‌های شایستگی برای انواع شیوه‌های منابع انسانی استفاده می‌شوند، از جمله:
الف- استخدام – مدل‌های شایستگی کاملاً توسعه‌یافته اغلب برای توسعه آگهی‌های شغلی استفاده می‌شوند. هنگامی که آنها به خوبی تعریف شده و واضح باشند، سازمان ها شانس بیشتری برای یافتن نامزدهای مشابه دارند.
ب- استعداد/مدیریت عملکرد - تعریف موفقیت در سازمان به عملکرد نیروی کار خلاصه می شود. یک مدل شایستگی می تواند تعریف کند که موفقیت عملکرد برای هر نقش در یک سازمان چگونه باید باشد. این معیار به منابع انسانی کمک می کند تا عملکرد هر شغل را با اهداف سازمانی مرتبط کند و همچنین اطمینان حاصل کند که استعداد کارکنان توسعه می یابد.
ج- ارزیابی عملکرد - مدل‌های شایستگی چارچوب مورد نیاز برای ارزیابی صحیح کارکنان را در طول بررسی عملکرد فراهم می‌کنند. هم کارمند و هم کارفرما فهرستی کاملاً مشخص از رفتارها و مهارت‌ها دارند.
براي مطالعه بيشتر مي توانيد به كتاب زير مراجعه نماييد:
